Του Δρα Νικόλα Πάρη, Ανώτερου Λειτουργού Πολιτικής Άμυνας

Η αξιολόγηση κινδύνου σε εθνικό επίπεδο και ο καταρτισμός σχεδίων για αντιμετώπισή του βρίσκεται στην προμετωπίδα της πολιτικής προστασίας στον χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα Κράτη Μέλη καλούνται να είναι πλέον προετοιμασμένα για κάθε ενδεχόμενο κίνδυνο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει ευθέως το ζήτημα: «Οι διαδικασίες μείωσης καταστροφών, στην Κύπρο, θα μπορούσαν να ενισχυθούν από μια νομικά δεσμευτική ολιστική προσέγγιση. Επίσης, η όλη διαδικασία, θα πρέπει να υιοθετηθεί στο ανώτατο δυνατό πολιτικό επίπεδο».

Τι σημαίνει αυτή η εισήγηση εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής; Σημαίνει  ότι, εκτός από το να παίρνουμε μέτρα  μόνο για μεμονωμένες καταστροφές (πυρκαγιές, σεισμό, πλημμύρες κοκ.), θα πρέπει να προσεγγίσουμε το θέμα ολιστικά, έτσι ώστε να βρούμε κοινές γενεσιουργίες αιτίες, να γίνει κοινή αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων και να εξεταστούν κίνδυνοι που «ενισχύουν» ο ένας τον άλλο (π.χ. σεισμός σε συνάρτηση με κύματα καύσωνα ή άλλες ακραίες καιρικές συνθήκες).

Η Πολιτική Άμυνα συνεργάστηκε με το Τμήμα Περιβάλλοντος και το 2016 κατάρτισαν μια μελέτη για την αντιμετώπιση των κινδύνων από την κλιματική κρίση. Το 2018 η Πολιτική Άμυνα με τη βοήθεια κυπριακών Πανεπιστημίων αλλά και Οργανισμών από την Ελλάδα, υπό το ΤΕΠΑΚ, προχώρησε στην εκτίμηση άλλων κινδύνων για την Κύπρο: σεισμός, δασικές πυρκαγιές, πλημμύρες, λειψυδρία, τεχνολογικός κίνδυνος, άνοδος της στάθμης της θάλασσας, τσουνάμι, θαλάσσια ρύπανση και σύνθετες κρίσεις.

Με τον όρο «αξιολόγηση», εννοούμε ότι υπολογίστηκαν οι πιθανότητες να συμβεί μια καταστροφή και οι αναμενόμενες επιπτώσεις. Χρειάζεται να τα γνωρίζουμε αυτά, ώστε: πρώτο, τα σχέδια αντιμετώπισης καταστροφών να είναι στοχευμένα, δεύτερο, για να ληφθούν προληπτικά μέτρα, τρίτο, για να αυξηθεί η ανθεκτικότητα της κοινωνίας μας, και, τέταρτο, για να γνωρίζει το Υπουργείο Οικονομικών τι πόροι θα πρέπει να διατεθούν.

Εκτός των πιο πάνω, είναι και θεσμική υποχρέωσή μας έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής! Για κάθε έναν από τους κινδύνους που αξιολογήθηκαν, θα χρειάζονταν πολλά άρθρα για να γίνει ανάλυση. Όποιος ενδιαφέρεται, μπορεί να μελετήσει τις δύο αξιολογήσεις κινδύνων στην υφιστάμενη ιστοσελίδα της Πολιτικής Άμυνας  www.moi.gov.cy/moi/cd , κάτω από τα banners NRA2016 και  NRA2018. NRA σημαίνει National Risk Assessment ή Εθνική Αξιολόγηση Κινδύνων.

Η αξιολόγηση κινδύνων είναι μια σχετικά καινούρια σελίδα στο χώρο της πολιτικής προστασίας, όχι μόνο για την Κύπρο, αλλά και για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ωστόσο, οι πιο προχωρημένες ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Ολλανδία, Σουηδία και άλλες), μάς πήραν κεφάλι κατά μια δεκαετία περίπου. Έτσι, για να βοηθηθούν τα κράτη-μέλη να αξιοποιήσουν αυτό το καινούριο εργαλείο πολιτικής, η Επιτροπή χρηματοδοτεί ένα πρόγραμμα αξιολόγησης των εκτιμήσεων κινδύνου. Στη «γλώσσα ΕΕ», ονομάζεται «peer review». Στα ελληνικά, λέγεται «αξιολόγηση ομοτίμων». Η αξιολόγηση είναι εθελοντική.

Η Πολιτική Άμυνα Κύπρου δεν άφησε την ευκαιρία να πάει χαμένη και έτσι από το Φθινόπωρο του 2018 μέχρι τον Μάρτιο του 2019, που τυπώθηκε η τελική έκθεση, τέσσερεις εμπειρογνώμονες δούλεψαν εντατικά πάνω στο πρόγραμμα αξιολόγησης κινδύνων  και παρέδωσαν τα πορίσματά τους.

Ποιες είναι οι βασικές εισηγήσεις των εμπειρογνωμόνων;

1. Να δημιουργηθεί μια Αρχή Πολιτικής Προστασίας, κατά προτίμηση με τη μετεξέλιξη μιας υφιστάμενης Υπηρεσίας, όπως η Πολιτική Άμυνα που να διαχειρίζεται θέματα κινδύνων συνολικά/ολιστικά.
2. Τα σχέδια αντιμετώπισης κινδύνων να απλοποιηθούν και να ενισχυθούν με κάποια γενικά (generic) σχέδια π.χ. για σίτιση και στέγαση πληγέντων, ιατρική περίθαλψη κτλ., ανεξάρτητα από το είδος της καταστροφής.
3. Να τηρείται ένα κεντρικό, ομοιόμορφο και συνεκτικό αρχείο για μικρές ή μεγάλες καταστροφές που συμβαίνουν στην Κύπρο. Τα σχετικά στοιχεία να τυγχάνουν στατιστικής επεξεργασίας.
4. Να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην πρόληψη, παρά στην εκ των υστέρων αντιμετώπιση καταστροφών.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα «peer review»  οι αναγνώστες μπορούν να ανατρέξουν στη σχετική  ιστοσελίδα https://ec.europa.eu/echo/what-we-do/civil-protection/peer-review_en .

Όσοι ενδιαφέρονται να δουν τις λεπτομέρειες του peer review της Κύπρου, μπορούν να ανατρέξουν στην ιστοσελίδα της Πολιτικής Άμυνας, κάτω από το banner NRA2018-CY.