Ο εθελοντισμός στην Πολιτική Άμυνα αποτελεί, στην ουσία, την οργάνωση της κοινωνίας για αυτοπροστασία από συμφορές, σε συνδυασμό με την αυτονόητη φροντίδα του κράτους για σωστικά και διορθωτικά μέτρα.

Ο εθελοντισμός ήταν ο βασικός πυλώνας, πάνω στον οποίο βασίστηκε, διαχρονικά, η Κυπριακή Δημοκρατία, για θέματα πολιτικής άμυνας αρχικά και για θέματα πολιτικής προστασίας σε κατοπινό στάδιο. Με τον όρο ‘θέματα πολιτικής άμυνας’ εννοείται η προστασία του άμαχου πληθυσμού από εχθροπραξίες. Με τον όρο ‘θέματα πολιτικής προστασίας’ εννοείται η προστασία του πληθυσμού, της περιουσίας του και του περιβάλλοντος από φυσικές συμφορές (π.χ. σεισμό, πλημύρες, πυρκαγιές) και ανθρωπογενείς καταστροφές (π.χ. τεχνολογικά ατυχήματα).

Ακόμη και μετά την αναδιοργάνωση και τη στελέχωση της Πολιτικής Άμυνας με μόνιμο επιστημονικό και άλλο οργανικό προσωπικό, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο εθελοντισμός συνεχίζει να είναι κομβικής σημασίας. Εθελοντές στελεχώνουν τους Σταθμούς Πολιτικής Άμυνας όπου υπηρετούν τα υπόχρεα μέλη καθώς και τις Ομάδες Διάσωσης οι οποίες παρεμβαίνουν σε περιπτώσεις σεισμού, πυρκαγιάς, πλημύρας και αναζήτησης ελλειπόντων προσώπων.

Ο εθελοντισμός, εκτός από σημαντικής πρακτικής σημασίας συμμετοχή της κοινωνίας στην αυτοπροστασία της, είναι και ένδειξη υγιούς  δημοκρατίας, νοουμένου ότι η κοινωνία γίνεται συμμέτοχος στις αποφάσεις και τη διαχείριση του κινδύνου, των κρίσεων και των καταστροφών που την απειλούν.